Struktura Policji(opr. G. Grześkowiak)

ratcop

STRUKTURA POLICJI ŚLĄSKIEJ

W 1922r. Policja Województwa Śląskiego wprowadziła system realizacji zadań
służbowych taki sam jaki obowiązywał w Policji Państwowej. Obwody służbowe
komisariatów i posterunków zostały podzielone na rejony służbowe, w których pełniły służbę
patrolowo - obchodową patrole piesze, dwu lub trzy osobowe.
W marcu 1927r. w komisariatach Policji Śląskiej została wprowadzona nowa
funkcja-dzielnicowego ze ścisłym określeniem zadań i obowiązków służbowych. Instrukcja
o służbie dzielnicowego została oparta na doświadczeniach własnych i instrukcjach
służbowych, dotyczących podobnego stanowiska służbowego w Policji rosyjskiej i niemieckiej
z okresu od 1900r. do1918r.
W czerwcu 1927r. ukazała się instrukcja o wewnętrznym ustroju komisariatów,
która regulowała wszystkie kwestie dotyczące podziału funkcji i sposobu kierowania służbą
policjantów.
W listopadzie 1929r. został wprowadzony „wykres godzin służby", który miał ułatwić
kontrolę oraz zapis godzin pełnienia służby w jednostkach oraz w terenie. Od tego miesiąca
zaczęła również obwiązywać w jednostkach Policji Śląskiej zasada racjonalnego i celowego
kierowania służbą. Polegało to na sporządzaniu planów służby, które opierano na rozpoznaniu
operacyjnym podległego terenu oraz na określaniu miejsc zagrożonych przestępczością,
w które to z kolei kierowano patrole policyjne służby mundurowej oraz śledczej.
Organizacja służby w jednostkach Policji Województwa Śląskiego polegająca na planowaniu
i przewidywaniu, została utrzymana do września 1939r. z uwagi na to iż odnoszono duże
2Liczba ta nie obejmuje poległych funkcjonariuszy na Śląsku Zaolziańskim w 1938r. i na pograniczu polsko - niemieckim w 1939r.
sukcesy w zwalczaniu różnego rodzaju przestępczości oraz zapewnianiu porządku
publicznego i bezpieczeństwa.
W dążeniu do podniesienia mobilności operacyjno - taktycznej w przypadkach
naruszenia zbiorowego ładu i porządku publicznego, zbrojnych napadów bandyckich, wojny
i klęsk żywiołowych, Główny Komendant utworzył pododdziały rezerwy Policji. W 1932r. na
terenie jednostek w Katowicach, Chorzowie i Rybniku, ze stanów osobowych w/w jednostek
zostały utworzone pierwsze pododdziały rezerwowe. W grudniu 1935r. został wydany rozkaz
wykonawczy Głównego Komendanta Policji Województwa Śląskiego o utworzeniu
24 nowych pododdziałów co miało zapewnić jeszcze lepszą koncentrację sił rezerwowych
Policji Śląskiej.
W tym miejscu należy wspomnieć, że w 1936r: utworzono dwie kompanie
szkolne kandydatów do służby w Policji, które były szkolone przez wykładowców
i instruktorów w Szkole Policji przy Głównej Komendzie Policji Województwa Śląskiego
w Katowicach. Kompanie te stały się automatycznie pododdziałami rezerwy Policji Śląskiej.
W 1938r. w związku ze zwiększonym ruchem kołowym na szosach i drogach
Województwa Śląskiego, który spowodował wzrost liczby wypadków i kolizji drogowych
w ramach struktury Głównej Komendy Policji Województwa Śląskiego został powołany do
służby Komisariat Drogowy. Do zadań policjantów Komisariatu Drogowego należało
zwalczanie wykroczeń drogowych w zakresie ruchu kołowego, prowadzenie dochodzeń
wypadkowych i prewencji3 z zakresu ruchu drogowego.
W dniu 24 stycznia 1929r. na podstawie zarządzenia Wojewody Śląskiego, zostały
ustalone zasady organizacji i działania służby śledczej. Zgodnie z tym zarządzeniem utworzono
Urząd Śledczy jako wyspecjalizowaną jednostkę, wchodzącą w skład struktury Głównej
Komendy oraz dwa Wydziały Śledcze. W tym miejscu należy wspomnieć, że przy Wydziale
Śledczym w Katowicach zostało utworzone laboratorium kryminalistyczne zajmujące się
badaniem i dokumentowaniem śladów zbrodni i przestępstw, wyposażone w sprzęt
fotograficzny i optyczny oraz inne niezbędne urządzenia techniczne. Zadania służbowe
Wydziału Śledczego określono szczegółowo w zarządzeniu Wojewody Śląskiego, które
w dużym stopniu pokrywały się z zadaniami służbowymi zawartymi w Instrukcji Służby
Śledczej Policji Państwowej.
W ramach Urzędu Śledczego została utworzona kartoteka informacyjno - pościgowa,
w której zbierano i katalogowano informacje o przestępcach i grupach przestępczych
działających na terenie Województwa Śląskiego oraz Polski. Funkcjonariusze pełnili
w kartotece służbę w systemie dwunastogodzinnym, telefonicznie udzielali na żądania
jednostek terenowych informacji o osobach poszukiwanych i będących w kręgu
zainteresowania Policji.
W maju 1932r. rozkazem Głównego Komendanta Policji Województwa Śląskiego
zostało utworzonych 21 ośrodków koordynacyjnych, mających na celu usprawnić służbę
śledczą i mundurową w jednostkach policyjnych, w zakresie ujawniania przestępstw i ścigania
ich sprawców. W wyniku nabytych doświadczeń podczas kilkuletniej działalności służbowej
ośrodków koordynacyjnych i wypracowaniu nowych metod zwalczania przestępstw
masowych, został zniesiony we wrześniu 1938r. obowiązujący na terenie Województwa
Śląskiego podział na 21 rejonów koordynacji. Natomiast rozkazem Głównego Komendanta
Policji Śląskiej utworzono 8 nowych rejonów koordynacyjnych opierając się na zasadzie
„modus operandi4"
Równolegle w zakresie usprawnienia służby i w celu uproszczenia biurokracji policyjnej do
tzw. „minimum'', podjęto prace nad nowymi przepisami wewnętrznymi, które też
wprowadzono w grudniu 1931r. Przepisy te zlikwidowały 11 pozycji dokumentów dot.
książek rejestru, wykazów oraz książki korespondencyjnej, wszystko to zastąpiono kartoteką
3 Prewencja – przeciwdziałanie lub zapobieganie
4 Modus operandi (z łac.) – sposób działania
co zapewniło szybki i sprawny obieg wpływających i wypływających dokumentów
służbowych i akt procesowych. W Wydziale Administracyjnym Głównej Komendy Policji
Śląskiej została utworzona kolorowa kartoteka osobowa, ułożona alfabetycznie, służąca
szybkiemu uzyskaniu informacji personalno - kadrowych o oficerach i posterunkowych,
pełniących służbę w Policji Województwa Śląskiego.
Zgodnie z podziałem administracyjnym w 1922 r utworzono powiatowe komendy w następujących miastach: Bielsku, Cieszynie,Lublińcu, Pszczynie. Rudzie, Rybniku, Świętochłowicach i TArnowskich Górach. Dla powiatu katowickiego i miasta Katowic powołano wspólną Miejską i Powiatową Komendę, a dla Królewskiej Huty-Chorzowa, jedyną w województwie Miejską Komendę(Mapa dyslokacyjna PWŚl:APK,PWŚl sygn.23, k.139.
Największym zmianom organizacyjnym podlegały komisariaty i posterunki oraz inne jednostkim podporządkowane komendantom powiatowym.

SZKOLENIE, UZBROJENIE I ZAOPATRZENIE

[link widoczny dla zalogowanych]
Szkolenie strzeleckie na strzelnicy 11. Pułku Piechoty WP w Tarnowskich Górach, funkcjonariuszy Policji Województwa Śląskiego.

Policja Województwa Śląskiego znajdowała się na bardzo dobrym poziomie
wyszkolenia zawodowego, które to z kolei gwarantowało oficerom i posterunkowym
wzorowe wykonywanie zadań służbowych wynikających z toku pełnienia służby śledczej
i mundurowej.
Oficerowie otrzymywali fachowe przygotowanie do służby w Szkole Policji w Warszawie
a posterunkowi byli szkoleni w Szkole Policji w Mostach Wielkich, Piaskach k/ Sosnowca
oraz w Szkole Policji przy Głównej Komendzie Policji Śląskiej w Katowicach.
Uzbrojenie, umundurowanie i zaopatrzenie funkcjonariuszy było postawione na
bardzo wysokim poziomie w porównaniu do Policji Państwowej, co było uwarunkowane
finansowaniem z budżetu Województwa Śląskiego.
W 1928r. przeprowadzono przezbrojenie Policji Śląskiej z uzbrojenia pozostałego
po zaborcach na polskie karabiny Mauser z Państwowej Wytwórni Uzbrojenia w Radomiu.
Z uzbrojenia wycofano austriackie Manlichery wz.95 i niemieckie Mausery wz.98.
Każdy funkcjonariusz posiadał pistolet lub rewolwer służbowy, kajdanki, pałkę gumową,

bagnet oraz szable. Pododdziały Komendy Rezerwy Policji Woj. Śląskiego, posiadały na
wyposażeniu: pancerze kuloodporne, hełmy stalowe, maski p/gaz., karabiny maszynowe i auta
pancerne „Peugot 1918”.
Komendy powiatowe i miasta miały na swoim stanie samochody osobowe i ciężarowe,
motocykle oraz rowery. W 1939r. park samochodowy będący na stanie Policji Śląskiej
wynosił: 12 samochodów osobowych, 5 autobusów, 2 samochody pół-ciężarowe, 7 motocykli
oraz ok. 400 rowerów, które były wyprodukowane w Państwowej Fabryce Uzbrojenia
w Radomiu.

[link widoczny dla zalogowanych]
Szkolenie konne funkcjonariusza Policji Województwa Śląskiego, Bielsko 1937r.

[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]
F-sz PWŚl.W. Kuba w umundurowaniu letnim i zimowym w Bielsku fot. K. Neścior

EPILOG

Waleczność funkcjonariuszy Policji Woj. Śląskiego, jest bezprzykładna w historii
Kampanii Wrześniowej 1939 roku.
Policjanci u boku Straży Granicznej bronili już od 23 sierpnia 1939 roku nadgranicznych
miejscowości i zakładów przemysłowych walcząc z niemieckimi oddziałami dywersyjnymi
Freikorps Ebbinghaus, które to atakowały z terytorium III Rzeszy Niemieckiej.
Od 1 września 1939r. zgodnie z rozkazem dowództwa Wojska Polskiego, któremu w strefie
frontowej podlegały służbowo jednostki Policji. W nocy 2/3 września 1939r. Korpus Policji
Woj. Śląskiego wycofał się ze Śląska na kresy wschodnie.
W dniu 17 września 1939r. wschodnią granicę Polski przekroczyły oddziały Armii Czerwonej.
Policjanci Śląscy, którzy znaleźli się na wschodzie dołączali do oddziałów Wojska Polskiego
i Korpusu Ochrony Pogranicza prowadząc dalszą walkę z sowieckim agresorem. Po
przegraniu przez Polskę Kampanii Wrześniowej, funkcjonariusze Policji Woj. Śląskiego,
wzięci do niewoli byli rozstrzeliwani na miejscu przez żołnierzy Armii Czerwonej
i funkcjonariuszy NKWD.
Jednak większość ocalałych policjantów zostało zesłanych do obozu na wyspie Stołbnyj na
jeziorze Seliger, który został utworzony przez NKWD. Obóz został zorganizowany
w prawosławnym zespole klasztornym Niłowa Pustynia - Ostaszków.
W dniu 5 marca 1940r. na posiedzeniu Biura Politycznego KC WKP, w skład którego
wychodzili: Stalin, Woroszyłow, Mołotow, Mikojan i Kaganowicz podjęto decyzję, która
akceptowała wniosek Komisarza Bezpieczeństwa Państwa I Rangi Ławrientija Berii. Wniosek
dotyczył rozpoznania w trybie specjalnym, z zastosowaniem kary śmierci spraw 14 700
polskich jeńców, wśród których byli funkcjonariusze Policji Śląskiej i Policji Państwowej.
Egzekucje funkcjonariuszy Policji, które przeprowadzali funkcjonariusze NKWD
w Kalininie (Twer), trwały od kwietnia do maja 1940r. a ciała zamordowanych policjantów
zostały pogrzebane w dołach śmierci w rejonie miejscowości Miednoje.
Policjanci Śląscy, którzy przeżyli wojnę i postanowili mimo wszystko powrócić na teren
Górnego Śląska, zostali bardzo chętnie przyjęci przez „nową" władzę do służby w Milicji
Obywatelskiej, celem wyszkolenia i przekazania swojej wiedzy policyjno -zawodowej młodym
milicjantom.
W 1950r. byli funkcjonariusze Policji Woj. Śląskiego i Policji Państwowej zostali zwolnieni
ze służby, kierownictwo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Bezpieczeństwa Publicznego
określiło te zwolnienia bardzo krótko „dla dobra służby".
Po 1990r. w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Katowicach. Witold Banaś zainicjował
powstanie Ogólnopolskie Stowarzyszenie „Rodzina Policyjna 1939rok".
Dzięki jej działaczom, członkom i sympatykom zbudowano i odsłonięto „Grób Polskiego
Policjanta", w którym zostały złożone szczątki nieznanego funkcjonariusza Policji
zamordowanego przez funkcjonariuszy NKWD wiosną 1940r. w Kalininie (Twer).
Szczątki zamordowanego policjanta były ekshumowane w sierpniu 1991 roku w czasie prac
ekshumacyjnych w Miednoje.
W Komendzie Wojewódzkiej Policji w Katowicach przy Zarządzie Stowarzyszenia znajduje się
Izba Pamięci, gdzie gromadzone są pamiątki po oficerach i posterunkowych Policji Śląskiej
oraz Policji Państwowej. W większości zostały one podarowane lub zdeponowane przez
rodziny policjantów. Wśród zebranych pamiątek są fotografie, dokumenty, odznaczenia,
odznaki, elementy umundurowania, wyposażenia i uzbrojenia.
Pamiątki te stanowią obecnie bardzo duży zasób wiedzy historycznej o Policji Województwa
Śląskiego w okresie II RP

[link widoczny dla zalogowanych]
F-sze PWŚL w 1939 r jako Żandarmeria Polowa (biało czerwone opaski)
pierwszy z prawej na stojąco bez czapki post.J.Pindor[link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych]

f-sze PWŚL (Zaolzia)w trakcie ewakuacji w 1939 r. foto posterunkowego Jana Pindora z Ropic ( w cywilnym ubraniu wywiadowca)

Aquire1

Zdjęcie na naszej strzelnicy Razz

- 11pp